Diz artriti ne tür bir rahatsızlıktır?

Diz artriti, diz ekleminde meydana gelen iltihaplanma ve aşınma sonucu ortaya çıkan, ağrı, şişlik, sertlik ve hareket kısıtlılığı gibi belirtilerle karakterize edilen kronik bir eklem rahatsızlığıdır. "Artrit" terimi, eklem iltihabı anlamına gelir ve diz artriti, bu durumun diz eklemini etkilediği spesifik bir formudur. Diz, vücudun en büyük ve en karmaşık eklemlerinden biri olduğu için, artrit bu bölgede günlük aktiviteleri ciddi şekilde etkileyebilir.

Diz Artritinin Temel Türleri

Diz artriti, farklı nedenlere ve mekanizmalara bağlı olarak çeşitli türlere ayrılır. En yaygın türleri şunlardır:

• Osteoartrit (OA): En sık görülen diz artriti türüdür. Eklem kıkırdağının zamanla aşınması ve yıpranması sonucu oluşur. Genellikle yaşlanma, obezite veya geçmiş diz yaralanmalarıyla ilişkilidir. Kıkırdak kaybı, kemiklerin birbirine sürtünmesine neden olarak ağrı ve sertliğe yol açar.
• Romatoid Artrit (RA): Otoimmün bir hastalıktır, yani bağışıklık sistemi yanlışlıkla eklem zarına (sinovyum) saldırır. Bu, iltihaplanma, şişme ve eklem hasarına neden olur. Romatoid artrit genellikle simetriktir, yani her iki dizde de benzer belirtiler görülür.
• Post-Travmatik Artrit: Dizde geçirilen bir yaralanma (örneğin, bağ yırtıkları veya kırıklar) sonrası gelişen artrit türüdür. Yaralanma, eklem kıkırdağına zarar vererek zamanla osteoartrite benzer semptomlara yol açabilir.
• Gut Artriti: Vücutta aşırı ürik asit birikmesi sonucu eklemlerde kristaller oluşmasıyla ortaya çıkar. Bu kristaller dizde ani, şiddetli ağrı ataklarına, kızarıklık ve şişmeye neden olabilir.
• Psöriyatik Artrit: Sedef hastalığı ile ilişkili bir artrit türüdür ve diz dahil eklemleri etkileyebilir, iltihaplanma ve ağrıya sebep olur.

Diz Artritinin Yaygın Belirtileri

Diz artriti belirtileri, türe ve şiddete bağlı olarak değişebilir, ancak genel olarak şunları içerir:

• Dizde sürekli veya hareketle artan ağrı,
• Eklem sertliği, özellikle sabah uyanıldığında veya uzun süre hareketsiz kaldıktan sonra,
• Şişme ve hassasiyet,
• Hareket aralığının azalması (örneğin, dizleri bükmede zorluk),
• Eklemden gelen çıtırtı veya sürtünme sesleri (krepitus),
• İlerleyen durumlarda, dizde şekil bozukluğu veya instabilite.

Diz Artritinin Nedenleri ve Risk Faktörleri

Diz artriti gelişiminde rol oynayan faktörler şunlardır:

• Yaş: Osteoartrit riski yaşla birlikte artar.
• Genetik: Aile öyküsü, özellikle romatoid artrit ve osteoartritte etkili olabilir.
• Obezite: Fazla kilo, diz eklemine binen yükü artırarak kıkırdak aşınmasını hızlandırır.
• Yaralanmalar: Geçmişte diz yaralanmaları, post-travmatik artrit riskini yükseltir.
• Aşırı Kullanım: Tekrarlayan diz stresi gerektiren meslekler veya sporlar.
• Diğer Tıbbi Durumlar: Metabolik bozukluklar veya otoimmün hastalıklar.

Teşhis ve Tedavi Seçenekleri

Diz artriti teşhisi, fizik muayene, tıbbi öykü ve görüntüleme testleri (röntgen, MR) ile konulur. Tedavi, semptomları hafifletmek, eklem fonksiyonunu korumak ve ilerlemeyi yavaşlatmayı amaçlar. Seçenekler arasında:

• Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Kilo verme, düşük etkili egzersizler (yüzme, yürüyüş).
• İlaçlar: Ağrı kesiciler, anti-inflamatuar ilaçlar veya hastalığı modifiye edici ilaçlar (romatoid artritte).
• Fizik Tedavi: Kasları güçlendirmek ve esnekliği artırmak için egzersizler.
• Enjeksiyonlar: Kortikosteroid veya hyaluronik asit enjeksiyonları.
• Cerrahi: İlerlemiş vakalarda, artroskopi, osteotomi veya diz protezi ameliyatları.

Diz artriti, uygun yönetimle kontrol altına alınabilen bir durumdur; erken teşhis ve tedavi, yaşam kalitesini korumak açısından kritik öneme sahiptir. Eğer diz ağrısı veya ilgili belirtilerden şüpheleniyorsanız, bir sağlık uzmanına danışmanız önerilir.