Romatoid Artrit

Romatoid artrit, eklem iltihabı olarak bilinen ciddi bir romatizmal hastalıktır. Çok sık görülen, kronikleşen hastalık eklemlerin yapısında bozulmaya neden olur. Tıpta kronik poliartritis olarak da tanımlanır. Hastalık nedeniyle eklem kıkırdağı tutulabilir. Eğer iltihap akciğer, kalp, deri ya da kas gibi organları tutmuşsa Sklerodermanın bir göstergesi olabilir. Ancak hastalık çok nadir durumlarda göz ve cilt gibi yapılarda etkili olur. Romatoid artritin neden kaynaklandığı kesin olarak açığa koyulamamaktadır. Tanı için hastanın el ve ayak filmi çekilir. Hastalığın kesin ve net bir tedavisi yoktur.

Romatoid artrit, toplumda yüz kişide birinde görülme sıklığına sahip bir hastalıktır. Bu verilerden de anlaşıldığı gibi görülme sıklığı oldukça fazladır. Erkeklere nazaran kadınların daha fazla maruz kaldığı bir hastalıktır. 40-50 yaş aralığında daha fazla görülmekte 60 yaştan sonra görülme sıklığı daha da artmaktadır. Romatoid artrit, her yaş ve her cinste görülebilen bir hastalıktır.

Vücudun bağışıklık sistemi vücuda girebilecek bakteri, virüs ya da daha farklı yabancı maddelere karşı kişiyi koruyan, mükemmel işleyen bir sistemdir. Bağışıklık sisteminde yaşanan bir sorun nedeniyle bağışıklık sistemi kendi dokularını bile yabancı olarak algılar. Bu durumda sisteme bağlı olarak bazı hastalıklar yaşanır. Bu hastalıklardan biri de romatoid artrittir. Bağışıklık sistemi haricinde hastalık, genetik ve çevresel faktörlerden dolayı da ortaya çıkabilir. Örneğin annede romatoid artrit sorunu gelişmişse çocukta da gelişme olasılığı yüksektir. Sigara kullanımı ve bazı enfeksiyonlara maruz kalma yine hastalığa neden olabilecek etkenler arasında yer alır.

Eklemlere ait belirtiler: Hastalık nedeniyle tutulan eklemlerde ağrı, şişlik, sıcaklık artışı, şekil bozukluğu ve hareket kısıtlaması yaşanabilir. Özellikle sabahları uyanıldığında eklemlerde en az 1 saat katılık hissedilir.

Eklem dışı belirtiler: Yorgunluk, kırgınlık, ateş ve kilo kaybı yaşanabilir. Hastalığın sık görülen belirtisi kansızlıktır. Hastaların bir kısmında el üzeri, dirsek gibi alanlarda nodiüller görülebilir. Tendinit yaşanabilir. Tendinit, tendonlar arasında bulunan sinirlerin sıkışmasıyla meydana gelir. El bileğinde tutukluk yaşanıyorsa el parmaklarında uyuşma ve karıncalanma hissi oluşabilir. Ayak bileğinde uyuşma ve karıncalanma, akciğer, kalp, kan damarları ve göz gibi bazı organlarda iltihap olabilir.

Hastalık genellikle haftalar ya da aylar içinde kendini göstermeye başlar. El ve ayaklarda sabah kalkıldığında en az 1 saat boyunca katılık oluşur. Başlangıçta bu katılık bir süre sonra geçer. Ancak hastalık ilerledikçe katılık gün boyu etkili olur. Aynı şikâyetler diz, omuz, dirsek gibi alanlarda da yaşanabilir. Eğer hastalık aniden hızlı bir şekilde başlamışsa büyük eklem ya da daha fazla eklemde etkili olabilir.

Romatoid artrit şiddeti her kişide farklı seyreder. Hastalık kronik bir hastalıktır ve yıllarca, bazen yaşam boyunca kişiyle birlikte ilerler. Hastalıkta alevlenme ve sakinleşme evreli olur. Alevlenmeler için herhangi bir tetikleyici söz konusu değildir. Fakat mevsim geçişleri, enfeksiyon, stres gibi faktörler hastalığı alevlendirebilir. Hastalık için zamanında tedaviye başlanmazsa her bir alevlenmede eklemler hasar görebilir. İltihap nedeniyle ilk önce kıkırdak, daha sonra kemikte hasar oluşur. Yaşanan hasarın gelişme süresi kişiden kişiye değişebilir. Hastalık ilerledikçe eklemlerde yaşanan hasar zamanla sakatlığa yol açabilir. Zaman ilerledikçe ellerle bir şey tutmakta zorlanma, kavrama kabiliyetini kaybetme gelişebilir.

El eklemi gibi ufak eklemlerde 6 haftadan uzun süredir devam eden şişlik ve ağrı tanıyı kolaylaştıran bir belirtidir. Kısa süren tutulmalar ya da tek eklem tutulmalarında tanı oldukça güç olur. Dolayısıyla hastalığın seyri bir süre doktor tarafından takip edilmelidir. Takip sırasında doktor hastanın şikâyetlerini azaltmak amacıyla ağrı ve inflamasyonu gideren ilaçlar reçete edebilir.

Tam kan sayımı, kan tetkikleri, böbrek ve karaciğer takibi, CRP, ESR, RF ve ACPA testleri tanı için kullanılır. Akciğer grafisi ve tutukluk yaşanan eklem filmleri tanı koymak için gereklidir. Ancak görüntüleme tetkikleri doktorun uygun gördüğü hastalardan istenir. Akciğerle alakalı bir sorunun varlığından şüphe duyuluyorsa akciğer filmi istenebilir. Yine göz ve kalp problemleri mevcutsa daha ileri tetkikler yapılır. Hastalıkta erken tanı ve tedavi çok önemlidir. Çünkü romatoid artrit tuttuğu eklemlerde kalıcı hasarlara yol açabilir. Hastalığa bağlı gelişebilecek hasarları önlemek amacıyla hastalık erken dönemde tanınmalı ve gerekli tedaviye başlanmalıdır.

Hastalığı tamamen iyileştirecek bir tedavi seçeneği yoktur. Uygulanacak tedaviler yaşanan şikâyetleri azaltmak ve oluşabilecek hasarı önlemek amacıyla yapılır. Hastalığın erken döneminde nonsteroid anti-inflamatuar ilaçlar kullanılır. İlaçların yan etkilerinden korunmak amacıyla ilaç ile mide koruyucu da reçete edilir. Hastalık teşhisi konulduğunda hastalığı modifiye eden romatizmal ilaçlara başlanır. Beraberinde doktor bu ilaçlara ek olarak farklı ilaçlar da reçete edebilir. Tedavi boyunca rutin aralıklarla kontrole gidilmesi gerekir. Bu kontrollerde karaciğer, kalp ve akciğer fonksiyonları takip edilir.